Łotwa właśnie przyjęła zakaz zakupu nieruchomości dla Rosjan i Białorusinów, dlatego wielu właścicieli oraz pośredników zadaje sobie pytanie, jak wpłynie on na ceny, bezpieczeństwo i regionalną politykę. Od 19 czerwca 2025 r. przepisy obejmują nie tylko osoby fizyczne, lecz także spółki, w których rosyjski lub białoruski kapitał przekracza 25 proc. Dzięki nim Ryga chce ograniczyć instrumenty „miękkiej” presji Moskwy, gdyż – jak podkreślili posłowie – niezależność bezpieczeństwa państwa zaczyna się od kontroli własnego rynku ziemi i budynków.
Zakaz zakupu nieruchomości dla Rosjan i Białorusinów – kluczowe fakty
Łotewska Saeima przyjęła ustawę w trzecim, ostatnim czytaniu. Przewiduje ona, że od dnia wejścia w życie:
- nabycie jakiejkolwiek nieruchomości przez obywatela Rosji lub Białorusi staje się nieważne w świetle prawa;
- identyczny zakaz obejmuje spółki zarejestrowane w obu państwach bądź kontrolowane przez ich obywateli co najmniej w 25 proc.;
- kupna nie mogą dokonać także fundusze powiernicze, fundacje i inne „podmioty prawne” powiązane z Rosją czy Białorusią.
Jakie wyjątki przewiduje łotewskie prawo?
Ustawodawcy, mając na uwadze normy unijne i sytuacje humanitarne, wprowadzili kilka odstępstw, aby uniknąć karania osób, które nie stanowią zagrożenia. Jeżeli:
- Rosjanin lub Białorusin ma stałe prawo pobytu w innym państwie UE;
- posiada kartę stałego pobytu na Łotwie;
- uzyskał status uchodźcy politycznego;
- jest łotewskim repatriantem (zgodnie z ustawą o repatriacji) –
może złożyć wniosek o indywidualną zgodę ministra sprawiedliwości. Każda decyzja wymaga jednak pozytywnej opinii służb bezpieczeństwa, co – jak zaznaczają parlamentarzyści – praktycznie eliminuje ryzyko nadużyć.
Dlaczego Łotwa wprowadziła ograniczenie kupna nieruchomości?
Łotewscy deputowani wskazują, że zakup ziemi przez cudzoziemców z państw prowadzących wojnę stanowi narzędzie wojny hybrydowej. Moskwa już wcześniej uzasadniała agresję ochroną swoich obywateli, dlatego Ryga – podobnie jak Tallin czy Wilno – prewencyjnie zamyka tę furtkę. Ograniczenie ma także powstrzymać pranie pieniędzy, gdyż – według danych resortu finansów – w 2024 r. transakcje z rosyjskim kapitałem odpowiadały za 2,3 proc. obrotu nieruchomościami w kraju.
Porównanie – podobne blokady w Finlandii i Litwie
Finlandia w kwietniu 2025 r. przyjęła zbliżone regulacje, natomiast Litwa wprowadziła swoje ograniczenia już w 2023 r. W obu przypadkach parlamenty powoływały się na potrzebę ochrony infrastruktury krytycznej i możliwość subtelnego oddziaływania na opinię publiczną poprzez „widoczną obecność” rosyjskiej własności. Co ciekawe, Estonia – choć to rozważa – pozostaje na razie przy obowiązku uzyskania zgody MSW dla każdej transakcji cudzoziemca.
Skutki dla rynku nieruchomości na Łotwie
| Kryterium | Przed zakazem (2024) | Po zakazie (prognoza 2025–2026) |
|---|---|---|
| Udział Rosjan/Białorusinów w liczbie transakcji | 2,3 % | 0–0,2 % po wyjątkach |
| Średnia cena m² w Rydze | 2 100 € | 2 050 € (lekki spadek) |
| Udział kapitału FR/BLR w nieruchomościach komercyjnych | 4,7 % | < 1 % |
Łotewscy analitycy prognozują, że ceny spadną nieznacznie, ponieważ popyt ze wschodu ustąpi miejsca lokalnym nabywcom, a jednocześnie podaż pozostanie stabilna. Rynek luksusowy, silnie uzależniony od kapitału zagranicznego, może jednak odczuć bardziej zauważalną korektę.
Co oznacza embargo na nieruchomości dla obywateli Rosji i Białorusi mieszkających w UE?
Mieszkańcy Estonii, Polski czy Niemiec o rosyjskim lub białoruskim obywatelstwie, choć legalnie osiedleni w UE, muszą teraz udowodnić, że nie stanowią zagrożenia, zanim otrzymają zgodę ministra. Procedura obejmuje:
- złożenie szczegółowego wniosku;
- kontrolę źródeł finansowania;
- opinię służb bezpieczeństwa;
- końcową decyzję administracyjną.
Proces może trwać do sześciu miesięcy, dlatego eksperci radzą rozważyć inwestycje w innym państwie bałtyckim.
Jakie sankcje grożą za złamanie zakazu zakupu nieruchomości dla Rosjan i Białorusinów?
Ustawa przewiduje, że transakcja sprzeczna z przepisami jest z mocy prawa nieważna, a sprzedający zobowiązany będzie do zwrotu środków i pokrycia kosztów administracyjnych. Dodatkowo grozi:
- kara pieniężna do 50 000 €;
- konfiskata nieruchomości nabytej wbrew zakazowi;
- możliwe postępowanie karne, jeśli wykazano świadome obchodzenie prawa.
Najczęściej wyszukiwane
Czy zakaz dotyczy obywateli rosyjskich z kartą pobytu w Polsce?
Tak, posiadanie karty pobytu w Polsce nie zwalnia z zakazu; potrzebna jest indywidualna zgoda ministra na Łotwie.
Czy rosyjska firma zarejestrowana w Niemczech może kupić magazyn pod Rygą?
Może tylko wtedy, gdy rosyjski kapitał nie przekracza 24,9 proc. i nie ma rosyjskiego beneficjenta rzeczywistego.
Czy Białorusin-uchodźca może odziedziczyć mieszkanie w Rydze?
Dziedziczenie jest dozwolone, lecz sprzedaż lub wynajem wymaga zgody władz.
Jak długo trwa procedura uzyskania wyjątkowej zgody?
Średnio trzy do sześciu miesięcy, gdyż służby sprawdzają historię finansową i powiązania polityczne.
Co zrobić, gdy podpisano umowę przed wejściem ustawy, a akt notarialny ma być teraz?
Należy ponownie zweryfikować transakcję; jeśli strona kupująca objęta jest zakazem, umowę trzeba aneksować lub rozwiązać.
Łotewski przykład pokazuje, że kontrola rynku nieruchomości staje się ważnym elementem bezpieczeństwa narodowego, tym samym wyznaczając kierunek dla innych państw regionu. W rezultacie Polska, Litwa i Estonia mogą wkrótce wprowadzić podobne, całkowite restrykcje.
(Źródła: oficjalny komunikat Saeimy – Russian and Belarusian citizens banned from buying real estate in Latvia, 19 czerwca 2025 r.; Politico.eu – Latvia cracks down on Russian real-estate influence, 20 czerwca 2025 r.)